Muzyka
New Cage, Łobuzy i inne Fiszmolle
Kto powiedział, że piosenek Johnny'ego Casha nie powinna śpiewać kobieta? Albo muzyki Joy Division nie powinni grać Polacy? Na pewno nie te muzyczne bandy od coverów.
Jaki jest twój ulubiony cover? Ten, który wiernie oddaje klimat oryginalnej piosenki, czy może taki, który dobrze znany utwór przewraca do góry nogami? Cover w stylu melodii granej na weselu albo na planie programu „Jaka to melodia”, czy jednak zbiór zaskakujących zwrotów akcji i autorskiego podejścia to cudzego utworu? Jak na płycie „Córki dancingu” duetu Ballady i Romanse, gdzie siostry Wrońskie z gracją przerobiły przeboje „Byłaś serca biciem” czy „Daj mi tę noc”, albo na krążku „Wszystkie covery świata”, na którym między innym zespół Renton odkrywał na nowo „Stan pogody” Anny Jurksztowicz.
– Granie coverów jest fajnym urozmaiceniem własnego repertuaru – mówili mi ci ostatni na potrzeby poprzedniego tekstu, w którym bez wstydu tańczyliśmy do hitów nie pierwszej świeżości. Barbara Wrońska przy okazji dodawała: – Przy dużym dorobku piosenek autorskich, sięgnięcie po cover wynika z ciekawości zderzenia mocno alternatywnego zespołu z czymś bardziej popularnym. Zawsze wychodziło nam z tego coś ciekawego i zawsze nas to interesowało. A uważam, że jeżeli ktoś robi cover w swojej osobistej stylistyce to jest to fajne i na pewno ciekawe dla słuchacza.
Jeśli dorzucić do tego słowa Macieja Maleńczuka, speca od country- i psychodancingu, który podkreślał, że grania cudzych utworów nie powinno się sprowadzać do odpalania z keyboarda automatycznej perkusji i wicia się przy mikrofonie niezbyt ogarniętej wokalistki, to mamy z tego gotowy przepis na dobrze zrobiony cover. Ale jeśli gdzieś szukać przykładów praktycznych, a nie tylko przystępnej teorii, to najlepiej na świeżo wydanym albumie „Wszystko jutro” projektu New Cage – powołanym do życia przez Joannę Halszkę Sokołowską i Bartłomieja Tycińskiego. Ta pierwsza pisze i nagrywa muzykę teatralną i filmową, drugi – też komponuje do kina i teatru, ale przede wszystkim trzeba mu pamiętać, że współzakładał składy Mitch & Mitch, Starzy Singers oraz Slalom, a teraz wspólnymi siłami przerabiają piosenki Johnny'ego Casha. Na przekór ortodoksom i głosicielom teorii, że utworów amerykańskiego barda nie powinna śpiewać kobieta. – A my postanowiliśmy sprawdzić, co się wtedy stanie. Czy zmiany dotrą do poziomu praw logiki? Czy ktoś nam coś odda, czy raczej odbierze? Czy może stać się wszystko? – żartują.
Rzeczywiście, po otwierającym płytę, dość oszczędnym „I Walk The Line” pierwsza rzecz, jaka przychodzi do głowy, to pytanie: co będzie dalej? Czy coś tu się naprawdę wydarzy? Ale z numeru na numer jest coraz lepiej. Raz minimalistycznie, raz hałaśliwie, ale za każdym razem osobliwie. – Chcieliśmy nazwać płytę „Vemoedalen”, bo to nazwa uczucia, które pojawia się, kiedy robisz piękne zdjęcie czegoś zachwycającego, podczas gdy istnieją już tysiące zdjęć tego obiektu. To frustracja i strach, że wszystko już było – mówią w notce wydawniczej muzycy, jakby tłumacząc swoje obawy związane z tym projektem. Bo cóż w tym nowatorskiego: nagrać covery Casha? Które to już covery z rzędu? I które w Polsce? Ale przyznajmy – takich jeszcze nie było. Co z kolei może tłumaczyć dalszy ciąg wywodu Joanny i Bartka: – Nie mogliśmy sobie jednak odmówić zrobienia kolejnych kilku pięknych coverów. Ale tym razem bez frustracji i strachu, że wszystko już było. Wystarczyło to wszystko przesunąć na jutro: mniejsze ciśnienie, zdrowiej dla serca, cisza i spokój. Na wszystko jest czas i miejsce.
„Wreszcie w polskiej muzyce mamy do czynienia z normalnością: wszyscy artyści i producenci – bez względu na uprawiany styl i swój wiek – cudownie bawią się dźwiękiem. I taka właśnie powinna być sztuka! Ma bawić – niekiedy tylko zmuszać do refleksji – ale przede wszystkim ma bawić!” – pisał we wkładce do albumu „Albo inaczej – Remiksy” Hirek Wrona. Jeśli przyjąć, że za pomysł i realizację projektu, w którym gwiazdy polskiej estrady (Zbigniew Wodecki, Krystyna Prońko…) wykonują utwory hiphopowej braci (Peja, Eldo, Tede…) odpowiada ekipa Alkopoligamii, to „Albo inaczej” jak najbardziej wpisuje się w zestaw najlepszych polskich cover bandów. Tyle że tu „band” ma bardziej postać nie zespołu, a muzycznej rodziny, bandy i zebranego pod szyldem jednej wytwórni twórczego towarzystwa. Te koneksje słychać jeszcze lepiej na kolejnej części „Albo inaczej”, na której interpretacji rapowych szlagierów podjęli się wykonawcy młodego pokolenia – Monika Borzym przerabia 2cztery7, Fismoll (zwany przez niektórych Fiszmollem) śpiewa nową wersję „Sznurowadeł” Fisza , słowem… znowu się dzieje. I jak się okazuje, nie tylko słuchacze mają z tego sporo frajdy.
Fismoll
© Paweł Zanio
„Przez całe życie miałem problem z polskimi tekstami. Emocje w nich były za blisko, za bardzo na twarz, nie było żadnej ściany dzielącej mnie i słowa, dlatego wszystko co do tej pory zrobiłem było w języku angielskim. Przychodzi jednak zawsze taki moment, że się człowiek budzi i nagle sobie uświadamia coś co było dla niego zupełnie odległe, że to coś może być mu nagle najbliższe. I tak też się stało z polską liryką. Do niektórych rzeczy trzeba po prostu najzwyczajniej w świecie dorosnąć” – mówił Fismoll o podejściu do „Sznurowadeł”. Jest więc spora szansa, że za sprawą tak zmyślnie zagranych coverów, do klasyki rodzimego rapu przekonają się również zastępy kolejnych, być może gustujących do tej pory raczej w angielszczyźnie, słuchaczy.
Hołd dla klasyki, międzypokoleniowość i zabawa muzyczną formą to też znaki rozpoznawcze trzech innych koniecznych do wymienia/przypomnienia w tym tekście projektów. Pierwszy z nich to dowodzona przez Radka „Bonda” Bednarza seria wydarzeń muzycznych Eklektik Session, z której zrodziła się Eklektik Orchestra grająca od lat wielkie, gromadzące artystów z całego świata, koncerty kłaniające się twórczości m.in. zespołu Morphine (projekt „The Night”), Johnny’ego Casha (świetny cover „God's Gonna Cut You Down” przy okazji koncertu „Echoes”) czy Trenta Reznora, Davida Lyncha i Bowiego – tym ostatnim było poświęcone wydarzenie pod nazwą „Lost Highway”, w którym swój udział obok polskich muzyków mieli również członkowie zespołu Alfreda Vogla z Austrii, Eivind Aarset i Jan Bang.
Następni w kolejce, grupa Heart & Soul, rzucili ku uciesze nie tylko wiernych fanów nowe światło na twórczość Joy Division. Na wydanej w 2014 roku płycie „Heart & Soul Presents Songs Of Joy Division”, pomysłodawcy całego zamieszania: Bodek Pezda i Sławek Lenart, z pomocą utalentowanych młodych muzyków i wokalistów (m.in. Bela Komoszyńska, Łukasz Lach), zgrabnie przełożyli bowiem muzykę i klimat nagrań Joy Division na współczesne realia. – Od początku naszym założeniem było, by ten album brzmiał trochę jakby miał się ukazać w 4AD w latach 80. – mówił o krążku Bodek. Ale zasłuchiwali się w nim także młodzi, nie pamiętający wcale złotych lat brytyjskiej wytwórni, słuchacze.
– Ten projekt powstał z potrzeby złożenia należnego hołdu grupie, którą wszyscy szanujemy i od której w moim wypadku zaczęła się przygoda z muzyką, jeszcze jako fana – słowa Bartka Webera, odnoszące się do projektu pod nazwą Baaba Kulka, który z kolei wziął na warsztat utwory Iron Maiden, świetnie pasują też do genezy Heart & Soul. Między Joy Division a Ironami przepaść muzyczna jest ogromna, ale początki jednego i drugiego projektu odświeżającego gitarową klasykę, były bardzo podobne. Baaba Kulka też zaczynała od sytuacji koncertowej, by później wejść do studia i nagrać materiał na płytę. I, choć wielu może być zdziwionych, bo to w końcu covery Iron Maiden, do tego grane przez Baabę i Gabę Kulkę, ale całość powstała jak najbardziej na poważnie. – Wybór, że będą to covery Iron Maiden nie był przypadkowy. Dla mnie jest to też bardzo ważny wycinek mojej fascynacji muzyką. Ona zaczęła od Iron Maiden i Metalliki – mówił Bartek Weber w Polskim Radiu. – Traktuję ten projekt bardzo poważnie. Naszymi autorytetami starych metalowców wymusiliśmy na Gabie to, że robimy tylko stary materiał.
No i zrobili...
Z całego tego zestawu tylko jedna banda zwleka jeszcze z wydaniem płyty. Urlatori e Łobuzzi, czyli Krzykacze i Łobuzy, pod przywództwem – uwaga – Bartka Tycińskiego opisywanego tu już z New Cage. Rodzina Lado ABC, z której wywodzą się zarówno Mitch & Mitch, jak i Baaba, wyrasta więc na najbardziej kreatywną drużynę na polu coverów robionych w Polsce. Urlatori e Łobuzzi są zresztą tego kolejnym świetnym przykładem. I pozostaje mieć nadzieję, że w końcu uda się go zabrać z jednego z koncertów, na płycie, do domu. Grane przez Krzykaczy i Łobuzów nowe wersje włoskich piosenek z lat 60. przydałyby się w końcu nie tylko przy okazji wizyty starszej ciotki. „Trzech przystojnych i utalentowanych amantów oraz prawdziwa diva. Garść nieskończenie pięknych melodii, energia i szykowne stroje. Piosenki z repertuaru m.in.: Adriano Celentano, Miny Mazzini, Rity Pavone, Don Backiego, Drupiego… Jeśli nie wiecie, kim są, to przepraszamy. Muzyka do tańca, do łez, zabawy, rozmyślań, wzruszeń i do pizzy. Więc nie można tego przegapić...” – mówią o sobie. W pełni się zgadzam, proszę to tylko teraz w lepszej jakości na płycie.