Teknoloji
Dijital Petrol: Ethereum
Sanal para dünyasının sıra dışı üyesi Ethereum'u bir bilene sorduk.
Yazın gelmesiyle sanal para piyasalarında ciddi bir hareketlenme yaşandı. Küresel alanda yaşanan siber saldırılar ile iyice karaborsaya düşen Bitcoin'in değeri tavan yaparken, rakibi olarak gösterilen Ethereum hızla yükselişe geçti. Her ne kadar yaşanan hareketlilik girişimcileri heyecanlandırsa da, bu işin uzmanı Kenan Abdullahoğlu’na göre dikkat edilmesi gereken çok detay var.
Her şey Bitcoin ile başladı
© Bitcoin
Bitcoin (BTC), ilk kez 2009'da ortaya çıkan sanal para kavramının öncüsü olarak biliniyor. Bankalardan tamamen bağımsız işlem yapılmasını sağlayan sanal para birimleri, kamu alanında da yaygınlaşmaya başlayınca BlackCoin, Dash, Dogecoin, LiteCoin ve Namecoin gibi çok sayıda dijital para ortaya çıktı. Doğal olarak, sanal paraları çıkaran 'madenciler' de çoğalmaya başladı.
Bitcoin ile başlayan serüvenin bugün geldiği noktaya uzanmadan önce, kısaca teknik bilgilerden bahsetmemiz şart. Bitcoin ile başlayarak Ethereum ile devam eden sanal para madenciliği trendinin neye dayandığını anlamımızı sağlayacak anahtar kelime blockchain, yani blok zinciri.
Blockchain (blok zinciri) yolsuzluk ihtimalini sıfıra indiriyor
Finans dünyasında devrim yapan blok zinciri (blockchain) teknolojisi, 2017'nin gelmesiyle IBM gibi teknoloji devlerinden GoldmanSachs gibi bankalara kadar küresel alanda süper bir hızla yayılmaya başladı. Blok zincirinin özelliği, yolsuzluk ihtimalini sıfıra indirmesi. Tamamen dijital şifreleme üzerinden ilerleyen işlemlere müdahale şansı bulunmuyor ve işlemler kısa sürede tamamlanıyor. Örneğin OpenCoin tarafından kurulan ödeme protokolü Ripple'a bağlı birçok konsorsiyum kurulmuş durumda. Bugün Japonya'da Ripple kullanan 47 banka, finansal işlemlerini üçüncü partilerden bağımsız hızlı ve güvenli bir şekilde hallederken, tamamen dijital olan hesap defterinde kayıt tutmak da bir o kadar kolaylaşıyor.
Kısaca, blok zinciri kurumlara 'dağıtılmış hesap defteri' kullanma şansı sunuyor. Ne zaman bir finansal işlem yapılsa, işlemin tüm bitcoin alım-satımlarının kaydedildiği hesap defterine, yani blok zincirine aktarılması gerekiyor. Finansal işlemler 'blok' durumuna gelene kadar birikiyor ve bloklar madencilere gönderiliyor. 7/24 çalışan ekran kartları ile 'nonces' adı verilen veri anahtarlarını kullanan madenciler, işlem verisine ait blokları 'hash' adı verilen tanımlama dizinine dönüştürüyor. Hash oluşturulduktan sonra doğruladığı blok, blok zincirine ekleniyor. Bir madenci, ne kadar işlem tamamlarsa o kadar ödeme alıyor. Tabii gelirler sanal para borsalarındaki işlem hacminden ne kadar madenci olduğuna kadar değişiyor.
Blok zinciri aralıksız devam eden ve müdahale edilemeyen bir yöntem olduğu için insan kaynaklı bir hataya veya usulsüzlüğe izin vermiyor. Açık kaynaklı bir blok zinciri yazılımı olan Ethereum da, birçok farklı versiyonları çıkan akıllı işlemleri yönetecek yeni nesil bir sanal para olarak beliriyor.
Ethereum ya da nam-ı diğer dijital petrol
© Ethereum
"En yüksek potansiyel gelişmekte olan ülkelerde"
Her büyük hikayenin bir yerlerinde onu sürükleyecek bir dahi olmalıdır değil mi? Bitcoin'in başlattığı sanal para dünyasında karşımıza çıkan isim, henüz 23 yaşında olan Vitalik Buterin.
Ailesi ile 6 yaşındayken Moskova'dan Kanada'ya taşınan Buterin, matematik dehası fark edilince üstün zekalı öğrencilerin okuduğu bir okula gönderiliyor. BTC madencisi olan babasından bu alana ilgi göstermeye başlayan Buterin, 19 yaşında California'da düzenlenen Bitcoin konferansında yeni bir algoritmaya ihtiyaçları olduğuna karar kılıyor. Üniversiteden ayrılan Buterin, 2011'de Bitcoin Magazine kurucuları arasında yer aldı ve vaktini araştırma ve yazmaya verdi. 2013'te sunduğu makale ile Bitcoin'e alternatif bir platform sunulması gerektiği düşüncesini ortaya koydu. Buterin, birçok akıllı işleme olanak veren Ethereum ile 2014'te teknoloji milyarderi Peter Thiel'in düzenlediği yarışmada 100,000 dolar kazanmakta zorlanmadı. Aynı yılın Temmuz ayında halka arz (initialcoinoffering) ile 60 milyon sanal para sattı ve 18,4 milyon dolar sermaye elde etti.
Batı'daki insanlar bana Google, Facebook veya bankalara güvendiklerini söylüyorlar. Ancak dünyanın geride kalanı firmalara veya bankalara o kadar güvenmiyor.
Vitalik Buterin
© TechCrunch
Ethereum, günümüzde sanal para sektörünün başını çekiyor. Sebebi çok kazandırması değil. Tersine, son zamanlarda aşağı kayan çizgisiyle 150 doların altını görmüş durumda. Medyanın yoğun ilgisi ile 2,000 doların bile üzerini gören Bitcoin neredeyse siber suçluların eline düşerken, genç Buterin'in icadı blok zinciri dünyasının yeni gözdesi. Buterin'in sözlerine bakılırsa durum uzun süre de değişmeyecek: "Blok zinciri manipülasyon sorununu çözümlüyor. Batı'daki insanlar bana Google, Facebook veya bankalara güvendiklerini söylüyorlar. Ancak dünyanın geride kalanı firmalara veya bankalara o kadar güvenmiyor. Ancak bu insanların gerçekten zengin olduğu yerlerle ilgili değil. Blok zincirinin sunduğu fırsatların en yüksek olduğu yerler henüz Batı seviyesinde olmayan Afrika, Hindistan, Doğu Avrupa ve Rusya."
"Yatırım gücünüz yüksek değilse uzak durun"
Ethereum hakkında aklıma takılan soruları tecrübeli bir madenci olan Kenan Abdullahoğlu'na yönelttim. Abdullahoğlu, zamanında Bursa'da kurduğu göz kamaştırıcı atölyesi ile dev klima ücretini fazlasıyla çıkaran BTC madenciliği yapıyordu. Bana ilk çıktığı dönemlerde Ethereum'dan da iyi para kazandığını ancak günümüzde tablonun biraz farklı olduğunu söyledi. Türkiye'deki girişimcilere net mesajlar veren Abdullahoğlu, yerel dijital para piyasasının ise en son konuştuğumuz üç yıldan bu yana çok değişmediğini söylüyor.
Ethereum'un ortaya çıkışı neye dayanıyor? Yaratcısı Vitalik Buterin onu Bitcoin'e rakip mi yoksa sanal para piyasasını güçlendirmek için mi yaptı?
Vitalik, Ethereum'un başlangıcında 'Bitcoin dijital altın olarak görülüyor, Ethereum da dijital petrol olacak,' şeklinde bir tanıtım yaptı. Buradan anladığımız kadarıyla Bitcoin'e rakip değil de blok zinciri teknolojisini farklı amaçlar için kullanacak yeni bir teknoloji iddiası ile yola çıktı. Aradan geçen yıllar ve gelişimi incelediğimizde bunu başardığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Ethereum'un sanal paralar arasından sıyrılmasını sağlayan özellikler ne?
Ethereum için sanal para tabirini kullanmak pek doğru değil. Daha önce de belirttiğimiz gibi 'dijital petrol' satın almak isteyenler için bir değere sahip olsa da kullanımı incelendiğinde finansal işlemlerden ziyade gelişmiş blok zincirini kullanıma sunan bir teknoloji diyebiliriz.
Artık madencilik yapmak, özellikle gelişen teknoloji ile 6 ay gibi bir sürede yeni cihazlar çıkması yüzünden, cidden zor bir iş haline geldi.
Bitcoin madencisi olarak senin Ethereum'a yaklaşımın nasıl? İkisi arasında seçim yaparken neler belirleyici oluyor?
Madencilik açısından tahmin edebileceğimiz üzere hedef 'ROI' yani yatırım maliyetini en kısa sürede çıkarmak olduğundan seçim tamamen yapılan yatırımın türüne bağlıdır. Kastettiğimiz şey, eğer elinizde ASIC cihazlar var ise Bitcoin, ekran kartları ile madencilik yapılıyorsa Ethereum daha doğru tercih olacaktır. Artan zorluk dereceleri ve rekabet neticesinde son sohbetimizden bu yana bazı değişiklikler olduğunu belirtmek zorundayım. Artık madencilik yapmak, özellikle gelişen teknoloji ile 6 ay gibi bir sürede yeni cihazlar çıkması yüzünden, cidden zor bir iş haline geldi. Bu yüzden ne kendim madencilik yapıyorum ne de ciddi yatırımlar hariç soranlara yapmalarını tavsiye ediyorum.
Bitcoin'in geleceği ile Ethereum'un geleceğine dair tahminlerin nasıl?
Şubat 2016’da bir televizyon kanalında Bitcoin henüz 450 $ seviyelerinde iken, yaklaşan ödül yarılanması sebebiyle, yatırım tavsiyesinde bulunmuştum. 2016 sonu itibariyle 1200 $, günümüzde ise 2500 $ seviyelerine gelen Bitcoin'in beni haklı çıkarmakla beraber şaşırttığını da belirtmek zorundayım. Yalnızca 1 sene gibi kısa bir sürede dolar bazında 5 kat kazandıran bir yatırım aracı ilgi çekmeye, genele yayılmaya devam edecektir.
Ethereum açısından olayı değerlendirecek olursak, ne yazık ki girişimcilere güzel haberler veremiyoruz. Geçtiğimiz yıldan bu yana tam 50 kat değer kazanan (8 $ - 400 $) Ethereum bazıları teknik, bazıları hukuksal bazı sorunlar neticesinde Temmuz ayı itibariyle 200 $ altına düşmüş durumda ve kısa vadede yeni rekorlar kıracağı tahmin edilmiyor. Yatırım tavsiyesi olmamakla beraber, insanları dikkatli olmaları konusunda uyarmanın görevimiz olduğunu düşünüyorum.
Genel itibariyle, adı ne olursa olsun, kullanım alanı artan her coin, dolar karşısında ciddi değerler kazanacaktır. Buna dair vereceğimiz bir örnek, 200 milyon $ civarında yatırım alan (bizzat benim de yatırım yaptığım) Tezos olabilir. Ciddi bir ekip ve inandırıcı hedefler göz önüne alındığında, tarihe not düşmüş olalım, bugün sadece 50 sent seviyesinde olan Tezos tahminimce 2020 yılı sonbahar aylarında 400 – 500 $ civarında olacaktır. Evet, tam 1000 kat değer artışından bahsediyoruz. Yatırım tavsiyesi olmadığı konusunda uyardıktan sonra bu değer artışını iki şarta bağlayalım; aynı ya da gelişen ekiple yola devam ve hedeflere ulaşılması.
Ciddi değer artışları neticesinde madencilik çok ilgi görse de doğru zamanda alınıp satılarak Ethereum ya da diğer coin'ler para kazanma hedefli yaklaşımlar için doğru hareket olacaktır.
Ethereum madenciliği yapmak isteyenlere tavsiyelerin neler? İdeal donanım nasıl olmalı?
Çok beğendiğim bir sözü paylaşmak istiyorum, 'Yap sat nam kazan, al sat para kazan'. Bu yüzden madenciliği tavsiye etmiyorum. Ciddi değer artışları neticesinde madencilik çok ilgi görse de doğru zamanda alınıp satılarak Ethereum ya da diğer coin'ler para kazanma hedefli yaklaşımlar için doğru hareket olacaktır. Madencilikte ısrar edenler için tabii ki 'RX 480' ekran kartını tavsiye edebiliriz, tabii piyasada bulabilirseniz.
Türkiye'de sanal para piyasasının geleceğine dair görüşlerin neler?
2014 yılında yine seninle yaptığımız söyleşide kurduğum cümlenin aynısını tekrarlamak zorundayım. Madencilikte ve teknolojiyi kullanmada maalesef gerilerden gelmeye devam ediyoruz. İnsanlar yatırım aracı olarak Amerikan dolarından vazgeçip Bitcoin ya da türevlerini kullanmak istediğinde, dış ticaret açığı açısından incelersek, ülkemiz için sorun olmaya devam edecektir.
Bitcoin ve türevlerini alım satım konusunda 15 Temmuz olayları neticesinde kısa süreli bir devlet müdahelesini saymazsak herhangi engelleyici bir durum söz konusu değil. Bizzat SPK çalışanı Sayın Dr. Abdurrahman Çarkacıoğlu tarafından hazırlanan Bitcoin raporunu baz aldığımızda insanları bilinçlendirmek adına, daha fazlasını umduğumuz, güzel şeyler yapılmaktadır.
